Wyklęte imperium

Jeszcze do niedawna pomysł wyjazdu do kraju ajatollahów spotykał się z wielkim zdumieniem. Iran – potępiany przez całe lata, obłożony wszelkimi restrykcjami gospodarczymi i finansowymi — powoli jednak wraca na polityczne i podróżnicze salony świata. Po podpisaniu porozumienia atomowego i zniesieniu sankcji odkrycie skarbów dawnej Persji na nowo stało się więc możliwe. Podróż po Iranie ma wiele wymiarów i odcieni. Stojąc przy elamickim zikkuracie sprzed trzech tysięcy lat, niewątpliwie dotyka się najdawniejszej historii. Podobnie w starożytnym Persepolis – zachowały się tam pozostałości po potędze wielkiego imperium, a także ślady niemalże zapomnianego zoroastryzmu, wyznawanego niegdyś przez mieszkających tam ludzi.

Iran, pomimo swego wyznaniowego charakteru, jest krajem przyjaznym i, co najważniejsze, bezpiecznym. Irańczycy to niezwykle życzliwi ludzie. Każdego przybysza zachęcają do rozmowy i zapraszają na poczęstunek do swoich domów. Mimo że na gruncie obyczajowym dzieli nas rzeczywiście wiele, na Irańczyków można liczyć w trudnych sytuacjach i mieć pewność, że nikogo nie zostawią w potrzebie. Chociaż w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować obowiązujących w kraju ograniczeń oraz publicznie łamać społecznych zasad, władza potrafi przymknąć oczy na wiele rzeczy i toleruje niektóre „grzeszki” swoich obywateli.

Iran to kraj niezwykle ciekawy, choć jednocześnie nie do końca znany, postrzegany często przez wiele osób przez pryzmat głęboko zakorzenionych stereotypów. Z jednej strony jest to kraj pełen ograniczeń i zakazów związanych z panującą tam religią, surowych restrykcji, a także dyskryminacji kobiet, których rola w tamtejszym społeczeństwie jest zdecydowanie gorsza niż mężczyzn. Z drugiej zaś strony Irańczycy potrafią być zdumiewająco życzliwi, pomocni i gościnni wobec turystów, jednak ważne jest, aby przyjezdni umieli uszanować kulturę i obyczaje, z którymi się tu spotykają.

Jeszcze stosunkowo do niedawna podróże do Iranu nie dla wszystkich były możliwe, zresztą miejsce to nie cieszyło się powszechnym zainteresowaniem turystów. Obecnie sytuacja znacznie się zmieniła. Dawna Persja przyciąga coraz więcej osób i coraz chętniej otwiera się na przyjezdnych.

Jedną z tych osób, które zaintrygował ten kraj, jest Aleksandra Lisewska – z zawodu politolog, z zamiłowania podróżniczka, mająca na swoim koncie wyprawy do Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Książka „Wyklęte imperium. Irańskie opowieści” jest relacją z jej podróży do Iranu.

W swojej opowieści autorka wiedzie nas, czytelników, przez starożytne miasta, w których niemal czuje się powiew historii i wciąż widoczna jest świetność dawnego, potężnego imperium. Oprowadza nas po przepięknych, zabytkowych budowlach, pałacach, meczetach, kompleksach świątynnych, mauzoleach i królewskich nekropoliach. Odkrywa przed nami tajniki tkania dywanów oraz tajemnice wyznawanego tam dawniej zoroastryzmu. Opowiada o rewolucji islamskiej i o zmianach, jakie ze sobą przyniosła. Zaznajamia nas z obyczajowością i mentalnością Irańczyków, sporo miejsca poświęcając ograniczonym prawom kobiet i ich staraniom o to, aby nie dać się całkowicie zepchnąć na margines społeczeństwa.

Muszę przyznać, że książka Aleksandry Lisewskiej. Choć jest stosunkowo niewielkich rozmiarów, zawiera w sobie całe bogactwo informacji. Przedstawiona przez nią opowieść o Iranie zaciekawia, przyciąga i fascynuje. Szczególnie działają na wyobraźnię opisy świątyń i innych obiektów, zachwycają zaś wspaniałe, wielobarwne, przykuwające wzrok zdjęcia, które ilustrują tę relację z podróży, uzupełniając ją, dopełniając i upiększając.

Książka Aleksandry Lisewskiej to naprawdę nietuzinkowa pozycja, warta tego, by po nią sięgnąć i zanurzyć się w opowieść o dawnej Persji i współczesnym Iranie – kraju, który intryguje, zadziwia i zaskakuje. Polecam z całego serca literacką wyprawę do „Wyklętego imperium”.

Dorota Pansewicz