Krakow's Old Town Bezdroża

Pełniący na początku XX w. funkcję prezydenta Krakowa Józef Friedlein, miał zwyczaj codziennie obchodzić cały gród Kraka na piechotę. Nie było to zadanie trudne. Przy sporej liczbie mieszkańców miasto ściśnięte w kleszczach austriackich fortyfikacji liczyło zaledwie 8 km2 powierzchni, z czego ponad 1 km2 przypadał na Błonia. Ta olbrzymia łąka pośrodku miasta służyła jako lotnisko polowe oraz rezerwa paszy dla kawalerii zajmującej w ówczesnych wojnach jeszcze poczesne miejsce. Kto chciał mieszkać poza wałami, ten musiał się liczyć z opłatami celnymi za wejście do miasta, a poza tym zmuszano go do podpisania tzw. „rewersu demolizacyjnego”, który zmuszał go do zburzenia zabudowań na swój koszt na każde żądanie władz wojskowych. Niewielu było więc chętnych do inwestowania poza dzisiejszym ścisłym centrum miasta. Sto lat wcześniej sytuacja wyglądała jeszcze gorzej, bo na pocz. XVIII w. Kraków dusił się jeszcze w średniowiecznych murach pokrywających się z linią dzisiejszych plant, a mimo to w mieście zamieszkałym przez około 8 tys. ludzi było sporo wolnego miejsca. Ponad 40 % jego powierzchni było własnością klasztorów, znajdujących się niemal na każdej ulicy. Dopiero tuż przed I wojną światową przygotowano plany „Wielkiego Krakowa”, które jednak można było zrealizować dopiero po wyzwoleniu w latach 20. Wybudowanie po kolejnej wojnie Nowej Huty i rozwój peryferyjnych osiedli zmieniło mały „Krakówek” z początku wieku w jedną z większych metropolii w kraju.

O przewodniku:
Kraków jaki jest, każdy widzi. Ale jeżeli zejdzie się z głównych tras, można natknąć się na miasto, w którym zagoniony człowiek XXI w. staje w miejscu i przeciera oczy ze zdumienia. Oto brukowane uliczki, piękne place i tajemnicze zaułki same nakłaniają do niespiesznego spaceru i wsłuchiwania się w ciągle żywe opowieści ducha Starego Miasta.
Oprócz obowiązkowej Drogi Królewskiej i Wawelu przewodnik proponuje trasy spacerów prowadzące szlakiem krakowskich kawiarni i młodopolskich kabaretów, zaglądające do pierwszego kwartału żydowskiego, na nieistniejące cmentarze, do domów alchemików i wróżbiarzy. Dawna stolica jest bowiem miejscem wymarzonym do włóczęgi bez celu, pełnym urokliwych kawiarenek, kramów i sklepików. Spacerującym nie grozi zmęczenie tylko dlatego, że niemal co krok znajdą miejsca, w których mogą pokrzepić się jakąś przekąską, ale i ze względu na "przyjazny dla pieszych" charakter Starego Miasta. Wszak jeszcze na pocz. XX w. prezydent Krakowa codzienne obchodził go piechotą...

O autorze:
Maciej Miezian - historyk sztuki, publicysta; beznadziejnie zakochany w Nowej Hucie, którą uważa za najpiękniejszą część Krakowa. Swoim poglądom dawał upust na antenie radiowej i telewizyjnej oraz w licznych publikacjach (m.in. Nie od razu Nową Hutę zbudowano, Kraków 2002, czy cyklicznych esejach ukazujących się w „Głosie nowohuckim”). Przez kilka lat był kustoszem Dworku Jana Matejki w Krzesławicach oraz pracownikiem Zespołu ds. powołania Muzeum Nowej Huty i HTS.

Opis cyklu Genius loci:
Duch miejsca udziela się i kamieniom i ludziom. Zagadkowy, zmusza do poszukiwań. Raz wymaga cierpliwości archeologa, kiedy indziej reaguje na artystyczną prowokację. Prowadzą doń różne ścieżki: zapis przeszłości, dzieła sztuki, kolory, zapachy i dźwięki. Nikt nie zna jego tajemnicy, lecz wielu czerpie z obcowania z nim. Cykl adresujemy do wszystkich, którzy chcą czytać tekst jakim jest miasto. (redakcja Bezdroży)

CONTENTS:
Introduction
What Kraków Once Was...
The Tatar Invasion and the Golden Age
Administrative Divisions and Taxes
A City of Many Nations
The Magdeburg Laws
The Atmosphere of Kraków
The Kraków Revolution of 1846
A Natural Base of Intelligentsia
Changes in Kraków after 1945
Walking Tours around Krakóws Old Town
Route 1. The Royal Route
Route 2. The Rzeźniczy Quarter, Retracing Butchers, Doctors and Booksellers
Route 3. The Sławkowski Quarter. Retracing Sorcerers and Alchemist
Route 4. The Gordzki Quarter. Okół, or Half of Kraków
Route 5. The Garncarski Quarter. In the Shadow of Alma Mater
Route 6. Wawel
Practical Information
Hotels
Museums
Galleries
Theatres and Cinemas
Eating Out
Index of Places Described in Walking Tours around Krakóws Old Town