Jadę do Francji! część I
Trudny wybór: Szmaragdowe, Opalowe, Alabastrowe czy może z Różowego Granitu... ale na pewno do Śmiejących się Aniołów w Reims, potem policzyć menhiry w Carnac i odwiedzić obozowisko pierwotnych.
FRANCJA
(pow. 675417 km2, dł. wybrzeża 3427 km; ludność 66 mln) leży nad Morzem Liguryjskim, Śródziemnym, Oceanem Atlantyckim (Zatoka Biskajska i Kanał La Manche) i Morzem Północnym; graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Monaco, Włochami, Andorrą i Hiszpanią oraz przez tunel pod Kanałem La Manche z Wielką Brytanią.
Kiedy jechać?
O każdej porze roku.
Potrawy, smakołyki, napoje
foie gras (pasztet z gęsich wątróbek), szampańskie andouillette (kiełbaski z żołądków i flaczków wieprzowych), szynka z Reims przyprawiona szampanem, plateau des fruits de mer (talerz owoców morza), magret de canard (kacza pierś), paupiettes du boeuf (zawijane zrazy wołowe), cassoulet (danie z fasoli, mięs i jarzyn); biscuits roses de Reims (różowe biszkopty z Reims), charlotte aux pommes (szarlotka); normandzki cydr (wino jabłkowe) i normandzki calvados (winiak jabłkowy), pommeau (pomiędzy cydrem a calvadosem), szampany z Szampanii, wina alzackie, koniak z Cognac.
Wyjątkowe zakupy
doroczny pchli targ w Lille, centrum handlowe Polygone w Montpellier, St-Georges w Tuluzie, sklepiki w Petitte France w Strasburgu.
Dzieci, zaproszone przez rodziców na wspaniałą wycieczkę po pięknej Francji, z pewnością wskażą dwa punkty na mapie: Tam! I jeszcze tam! Pierwsze „tam” to oczywiście Parc Asterix. Atrakcji na terenie 20 ha mnóstwo: menhir (w rzeczywistości statek) pędzący z wysokości 13 m prosto do jeziora, sztorm na morzu w rzymskiej galerze, przejażdżka Gromem Zeusa, największą w Europie kolejką górską, słodycze w cukierniach przy Starożytnej Drodze (Via Antiqua), gdzie na Rzymian czatują dzielni Galowie, Asterix, Obelix i Panoramix, bohaterowie słynnego komiksu René Gościnnego i Alberta Uderzo. A rodzice przypomną sobie starożytną historię, spacerując po Antycznej Grecji i Mieście Rzymskim (dzieci zaraz pobiegną do Karuzeli Juliusza Cezara). Drugie „tam” w Eurodisneylandzie to aż pięć cudownych krain: Dzikiego Zachodu z kowbojami i Indiańską Wioską Pokahontas, Kraina Fantazji z Zamkiem Śpiącej Królewny i Labiryntem Alicji w Krainie Czarów, Kraina Przygód i nieoczekiwane spotkania z jej bohaterem Indianą Jonesem, Kraina Odkryć zapewnia kosmiczne przygody, a w Krainie Głównej Ulicy przechadzają się bohaterowie filmów Disneya.
Przy ustalaniu trasy wycieczki do Francji pomogą niezawodne przewodniki, tutaj podamy tylko kilka atrakcyjnych miejsc, pomijając regiony, które będą opisane na info.arttravel.pl (Paryż, Prowansja, Dolina Loary, Lazurowe Wybrzeże, Korsyka).
Flandria i Pikardia
Do stolicy Flandrii, Lille, w pierwszy weekend września przyjeżdżają z całej Europy handlarze starociami na największy w świecie targ – La Bradrerie de Lille. Tradycja pchlich targów sięga średniowiecza; jak głosi legenda, pewien służący każdego roku otrzymywał od swych państwa znoszone ubrania, które wolno mu było sprzedać. Jest w Lille największa cytadela, jaką zbudowano we Francji, dzieło słynnego inżyniera wojskowego, Sebastiana Vaubana. Kabaret Le Petite Cave wciąż cieszy się powodzeniem u turystów, opromieniony sławą występujących w nim niegdyś gwiazd: Edith Piaf, J. Brela, Ch. Aznavoura. Młodzi ludzie bawią się w dyskotekach i klubach.
W architekturze flandryjskich miasteczek wyróżniają się wysokie wieże (z kamienia lub cegły). Budowane od XI do XVII w., wyrażały dumę i zamożność mieszczan. 23 flandryjskie wieże zostały objętych patronatem UNESCO, m.in. najładniejsze w Abevillle, Arras, Lille czy Dunkierce.
Atlantyckie Opalowe Wybrzeże (Côte d’Opale), z wyrastającymi pionowo białymi kredowymi klifami, rozciąga się od Boulogne-sur-Mer do portu Calais. Są tu ładne plaże z wydmami i wakacyjne miasteczka, np. Wissant. Muzeum Wału Atlantyckiego, koło przylądka Cap Gris-Nez, ozdobionego latarnią morską, zainteresuje miłośników historii najnowszej, podobnie muzeum w pobliżu Ambleteuse prezentujące znane bitwy, z udziałem manekinów w mundurach.
Amiens, stolica historycznej Pikardii, niegdyś rzymski obóz warowny, kojarzy się z największą we Francji gotycką katedrą, a ta z labiryntem w nawie głównej, ułożonym z białych i czarnych płytek. Pielgrzymi przybywali pomodlić się przy relikwii – głowie Jana Chrzciciela, ofiarowanej w 1206 r. wcześniejszemu romańskiemu kościołowi przez kanonika V. de Sarton. Wierni ku odpuszczeniu grzechów przemierzali na kolanach czarną drogę labiryntu. Katedra, zbudowana w latach 1220–1288, powtarza stylistykę katedr Notre-Dame w Paryżu i w Chartres. Portale katedry, wypełnione rzeźbami, nazwano „Biblią Amiens”. Warto przyjrzeć się detalom, a także poszukać gargulców i chimer.
Normandia
Pionowe ściany kredowych klifów, przykrytych na górze zielenią roślin, plaże z drobnymi białymi kamykami w sąsiedztwie grot, w których można się ukryć podczas przypływu, fantazyjne kształty białych skał – Portes (Drzwi), Aiguille (Igła) – takie jest Alabastrowe Wybrzeże (Côte d’Alabâtre) kanału La Manche. Zwiedzanie zacznijmy od kieliszka benedyktynki w najeżonym wieżycami fantazyjnym Palais Benédictine w Fécamp, gdzie od XVI w. produkuje się ten specjał. Będąc już tak blisko urokliwego letniska Étretat, nie można ominąć rezydencji Maurice’a Leblanca, gdzie zadomowił się na dobre elegancki włamywacz Arsene Lupin. Udostępniono turystom do zwiedzania pałac księcia Lubomirskiego, który był szambelanem cara Mikołaja I.
Muzeum Bitwy o Normandię w Bayeau obrazuje walki na lądzie i w powietrzu od „desantu na plażach Normandii”. Słynna „Tkanina z Bayeau”, długości 70 m i szerokości 50 cm, wyszywana kolorowymi i złoconymi nićmi, przedstawia, scenę po scenie, podbój Anglii przez Wilhelma Zdobywcę. Jest tu ponad 1000 realistycznie przedstawionych postaci, ponadto okręty, uzbrojenie, narzędzia, a nawet... kometa Halleya na niebie (faktycznie ukazała się w 1066 r.).
Normandia to kraina jabłoni – tutaj produkuje się cydr i calvados.
Bretania
Wody kanału La Manche na Szmaragdowym Wybrzeżu (Côte D’Émeraude) są naprawdę szmaragdowe, a plaże pod urwiskami nagrzane słońcem. Do kurortu Dimard, który jeszcze przed „odkryciem” był nikomu nieznaną rybacką wioską, przyjeżdżają spragnieni wypoczynku i pięknych krajobrazów goście z całego świata. Promenady (słynna Księżycowa), małe zatoczki, plaże, restauracje, nastrojowe kafejki, przystanie dla jachtów i statków, kasyno zapewniają miłe wakacje. Z kurortu pływają statki do ufortyfikowanego kamiennego miasta Saint-Malo, które też ma plaże (9-kilometrowy pas) i jeszcze wielkie akwarium z kilkudziesięcioma zbiornikami, w których pływają egzotyczne ryby i inne morskie stworzenia. Inny modny kurort to Perros-Guirec, znany z kwitnących całe lato hortensji, znajdujący się w pobliżu pięknego Wybrzeża Różowego Granitu (Côte de Granit Rose).
Najciekawsze w Bretanii są jednak tajemnicze megality na wybrzeżu zatoki Morbihan. Megalitowym miasteczkiem nazwano Carnac – tutaj nie wiadomo kto, wiadomo jednak kiedy (5000–3500 p.n.e.) poustawiał wysokie i ciężkie głazy według pewnego porządku. W Alignements de Ménec (Skupisko Ménec) w 11 rzędach stoi 1099 menhirów; w Alignements de Karmario 1029 menhirów w 10 rzędach, jest też kurhan, dolmen i menhir z wyrzeźbionymi pięcioma wężami. Alignements de Kerleskan to 555 menhirów, ustawionych w 33 rzędach, z którymi sąsiaduje kromlech, czyli menhiry (jest ich 30), ustawione w okręgu. Tumulus de St-Michel jest wzgórzem – we wnętrzu kryją się dwie komory przeznaczone niegdyś dla zmarłych. Muzeum Prehistorii w Carnac prezentuje artefakty i eksponaty z pól megalitowych.
Szampania
700 km szlaków rowerowych, 5 tys. km szlaków pieszych, 32 tys. ha winnic i najbardziej chyba interesująca przybyszów Trasa Turystyczna Szampana – Route Touristique du Champagne. Najsławniejsze piwniczki znajdują się w Reims i w Épernay. Ale przed wizytą w piwniczkach – w celu degustacji płynu z bąbelkami – trzeba pójść do wspaniałej gotyckiej katedry w Reims. Tylko tutaj śmieją się anioły!
Lotaryngia
Gdy Maria, córka Stanisława Leszczyńskiego, poślubiła w 1725 r. Ludwika XV, jej ojciec, otrzymał dożywotnio księstwo Lotaryngii. Pozostawił po sobie dobre wspomnienie króla-dobrodzieja i wspaniale rozbudowane miasto Nancy. Plac Stanislas (dł. 125 m, szer. 106 m), gdzie stoi jego pomnik, został wpisany na Listę Dziedzictwa Kulturalnego Ludzkości ze względu na nowatorskie rozwiązania. Plac i dwa inne z nim połączone zaprojektował, z inicjatywy Leszczyńskiego, architekt E. Héré, który także przebudował w stylu barokowym rezydencję Stanisława w Lunéville.
Vittel, najbardziej znany kurort Lotaryngii, słynie z wody mineralnej, eksportowanej do wielu krajów świata, i pięknych domów, zaprojektowanych przez Ch. Garniera, budowniczego Opery Paryskiej.
Metz, stolica Lotaryngii, leży w rozlewiskach Mozeli – nad kanałami i rzeką ciągną się parki, na wyspie stoi klasycystyczny budynek teatru z połowy XVIII w., najstarszy we Francji z działających w tym samym budynku. W gotyckiej katedrze St-Étienne zachwycają witraże z różnych epok – najstarsze pochodzą z XIII w. Zobaczymy tu też witraże Marca Chagalla, wykonane w 1963 r.
Muzeum Pamięci Bitwy pod Verdun prezentuje makietę pola bitwy trwającej od 21 II 1915 do 18 XII 1916, w której walczyło 2 mln żołnierzy niemieckich i francuskich i zginęło 600 – 800 tys.
Alzacja
Zapewne Juliusz Cezar podbił w 58 r. p.n.e. ziemie germańskich Swebów, by napić się wina, gdyż Rzymianie szybko założyli winnice wokół miasta Argentoratum, które następni w kolejce, Alamanowie, przemienili na Strasburg (warownia dróg). Zabytkowe śródmieście Strasburga, z monumentalnymi budowlami z czerwonego piaskowca, w otoczeniu malowniczych kanałów, znajduje się po patronatem UNESCO. W Petitte France, dawnej rzemieślniczej dzielnicy z XVII- i XVIII-wiecznymi budynkami o konstrukcji szachulcowej, skupiają się nastrojowe kafejki, piwiarnie i restauracje. Tam integrują się turyści z różnych krajów, zwiedzający stolicę Unii Europejskiej. W budynku Parlamentu Europejskiego mieści się, oprócz innych sal, 2350 biur.
Największą popularność zyskał słynny Alzacki Szlak Winny (Route du Vin d’Alsace), długości 120 km, przebiegający przez winnice, obok zabytkowych miasteczek i zamków i zawsze w sąsiedztwie piwnic winnych (caves).
Region Poitou
Miłośnicy sztuki romańskiej kierują się do kościoła Notre-Dame-la-Grande w Poitiers, a wielbiciele filmu do Futuroscope, gigantycznego miasta kina zajmującego powierzchnię 70 ha. Futurystyczne są tu budynki i rozmaite rozwiązania techniczne służące kinu i oglądającym. Ale wróćmy do XII-wiecznego kościoła, z wieżami w fasadzie, nakrytymi stożkowymi hełmami, właśnie w stylu Poitou. Fascynujące w rzeźbie romańskiej są sceny z istotami ze świata pogańskiego. Można je odnaleźć na kapitelach kolumn, także wewnątrz kościołów, pod dachami, wkomponowane w ornamenty roślinne na fasadach. Chrzcielnica w baptysterium św. Jana z pochodzi z V w.; są tu płyty nagrobne z V – VIII w.
Pod Poitiers odbyło się kilka słynnych bitew, prawdopodobnie ta w 732 r. uchroniła zachodnie kraje chrześcijańskie przed ekspansją arabską. Karol Młot zwyciężył wojska Abd ar-Rahmana, emira podbitej w latach 711–714 Hiszpanii.
Wytwórnie Martell, Camus, Hennessy, Rémy Martin i inne w mieście Cognac czekają na turystów. Organizowane są też wycieczki – Les Etapes de Cognac – do wytwórni i piwniczek w wioskach i miasteczkach (cztery szlaki łącznej długości ok. 500 km).
Périgord i grota Lascaux
Périgord, region w dawnym księstwie Akwitanii, słynie z zamków, romańskich i gotyckich kościołów i średniowiecznych miasteczek obronnych (bastides), wzorowanych na urbanistycznych planach rzymskich. Mówi się o 1001 średniowiecznych i renesansowych zamków, rozrzuconych w dolinach Dordogne i Vézere. Muzea w mieście Périgueux prezentują znaleziska z antycznej Vesunny i ze stanowisk archeologicznych w regionie (jest ich 147). Królestwo Galów, ze stolicą w Petrocorii (w j. celtyckim „cztery plemiona”), podbili w II w. Rzymianie i założyli nowe miasto, nazywając imieniem bogini Vessuny. Pozostałości jej świątyni połączono z muzeum (Musée Gallo-Romain). Przykładem licznych zamków, wznoszonych w XII i XIII w., może być Château d’Hautefort, zbudowany w XII w. w miejscu rzymskiej warowni, a w XVI i XVII w. przeobrażony w rezydencję w stylu z epoki, z ogrodami francuskimi i angielskimi. Warowne miasteczka reprezentuje Domme w dolinie Dordogne, należące do grupy 152 Le Plus Beaux Villages de France (Najpiękniejszych Miasteczek Francji). Założone w 1281 r., leży na wysokim urwisku nad doliną, chronione murem obronnym z bramami warownymi i naturalną skalistą przeszkodą. Z hali targowej schodzi się w dół do grot i jaskiń, ciągnących się pod głównym placem. Od 1307 r. w lochach wieży bramnej więziono templariuszy – skazani na śmierć rycerze zakonni wyryli na murach setki rysunków i inskrypcji, częściowo już zatartych. W symbolicznym języku, zrozumiałym tylko przez wtajemniczonych, przekazywali informacje następnym więźniom, a także – niepewni losu zakonu – starali się pozostawić swoją wiedzę.
Patronatem UNESCO zostało objętych 137 stanowisk paleolitycznych i 25 jaskiń z malowidłami naskalnymi w dolinie Vézere, na dł. 40 km, od wioski Les Eyzies-de-Tayac – gdzie w schronie skalnym Cro Magnon odkryto szczątki ludzi bytujących tam ok. 43 tys. – 10 tys. lat temu – aż do słynnej groty Lascaux koło Montignac. Od gotyckiego kościoła św. Magdaleny, koło wioski Tursac, wzięto nazwę dla rozwijającej się kultury magdaleńskiej i od miasteczka Moustiers – mustierskiej. Ludzie kromaniońscy nie tylko wytwarzali potrzebne narzędzia, ale także przedmioty ozdobne. Byli zatem pierwszymi w dziejach artystami. Turyści zwiedzają schron skalny (L’abri de Cro-Magnon); Grotte de Font-de-Gaume, ozdobioną wizerunkami zwierząt (mamuty, niedźwiedzie, żubry, renifery); odtworzone siedziby ludzi pierwotnych w Roque St-Christophe, Troglodycką Wioskę w Madalaine, Park Prehistoryczny ze scenami polowań i życia codziennego w obozowisku, wiele grot z malowidłami, m.in. Grotte des Combarelles (rysunki ludzi, mamutów, koni, jeleni) i tę najsłynniejszą, do której przylgnęło określenie „Kaplica Sykstyńska” sztuki prehistorycznej. Artyści kultury magdaleńskiej malowali w grocie Lascaux czterema kolorami: czerwonym, purpurowym i żółtym, a do konturów używali czarnego. Turyści wchodzą do Lascaux II, wiernej kopii prehistorycznej groty.
Tuluza
Stolica historycznej Langwedocji, a obecnie regionu Midi-Pirenées, leży nad Garonną i dwoma kanałami – XVII-wiecznym Canal du Midi i XIX-wiecznym Canal de Garonne – łączącymi Morze Śródziemne z Oceanem Atlantyckim. Po Canal du Midi pływają statki wycieczkowe, statki-restauracje i statki-bary; bulwary nad kanałem, z licznymi restauracjami i kawiarniami, malownicze mosty, romańskie i gotyckie zabytki „różowego miasta” zaciekawiają turystów z całej Europy. Tuluza to również ważny ośrodek przemysłu lotniczego – stąd autor Małego księcia, Antoine de Exupéry, wylatywał do Casablanki w Maroku i Dakaru w Senegalu. Turyści zwiedzają Cité de l’Espace (Miasteczko Kosmiczne) ze słynną francuską rakietą „Ariane V”.
Albi założyli Rzymianie; most z XI w. wciąż pełni swoją funkcję – mieszkańcy i turyści przechodzą nim na drugi brzeg rzeki Tarn, po której pływają płaskodenne łodzie wycieczkowe. W XIII-wiecznym warownym pałacu biskupim – Palais de la Berbie – urządzono Muzeum Toulosse-Lautreca, z największym zbiorem jego malowideł i szkiców. Kamienice starówki, wznoszone w ciągu wielu wieków, budowano z różowawej cegły. Kiedy Szymon Monfort rozprawił się z heretyckimi albigensami (m.in. głosili, że nie ma piekła), rozpoczęto w 1282 r. budowę ogromnej katedry (należy do największych na świecie katedr ceglanych). Jest to przykład kościoła obronnego, o grubych murach z cylindrycznymi przyporami i gankiem z manichułami. Dobrze zachowany renesansowy fresk przestawia Sąd Ostateczny: przerażające stwory wpychają nagich grzeszników do okrągłych studni, a nagie grzesznice do zielonkawoczarnej mazi.
Turyści w Moissac odbywają rejsy po kanale i oglądają płaskorzeźby w portalu opackiego kościoła St-Pierre, najwyższe osiągnięcie sztuki romańskiej. Budzi podziw artyzm postaci biblijnych, Chrystusa w majestacie w tympanonie ogromnego portalu, ale popatrzymy uważnie, co dzieje się na kapitelach kolumn i na płaskorzeźbionych filarach wewnątrz świątyni. Rozmaite stwory, zapewne skopiowane ze znanych bestiariuszy, poprzez swoją wymowę symboliczną tworzą światy dobra i zła. Rzeźbione są też kapitele kolumn w krużgankach opactwa, gdzie przechadzali się bohaterowie filmu, nakręconego według powieści Umberto Eco – Imię róży. Witraże w kościele wykonał w 1962 r. Marc Chagall.
Langwedocja
Nazwa Langwedocja pochodzi od „langue d’oc” – język okcytański, czyli prowansalski.
Montpellier, stolica regionu Langwedocja-Roussillon, leży niedaleko plaż wybrzeża Morza Śródziemnego. Turyści zwiedzają starówkę z XVII- XVIII-wiecznymi rezydencjami, założony w XVI w. Ogród Botaniczny (Jardin de Plantes), który był wzorem dla ogrodów we Francji, i Mare Nostrum, jedno z największych akwarium w Europie. W 24 zbiornika pływa ponad 300 gatunków fauny morskiej z całego świata. W lagunach przy wybrzeżu gniazduje ptactwo morskie, dalej piaszczyste plaże zajmują goście miejscowości wypoczynkowych (Palavas-les-Flots, La Grande Motte i in.). Miłośnicy architektury romańskiej zobaczą odrestaurowaną Ancienne cathedrale de Maguelone (Dawną katedrę Maguelone) z 1030 r. (w czerwcu w ramach festiwalu koncerty muzyki klasycznej).
Z Montpellier turyści jeżdżą zwiedzać groty w wapiennych skałach, Grotte de Demoiselles, i na spływy kajakowe w wąwozie Hérault.
Wiele średniowiecznych miast obronnych porównywano z Carcasonne, żeby uszczknąć coś z urody i sławy oryginału. Założyli osadę Galowie, budowali i umacniali warownię Rzymianie (I w. p.n.e.) i Wizygoci (od V w.), podbili ją Saraceni (724 r.), tych przepędził król Franków Pepin Krótki (759 r.), od X do XII w. była siedzibą rodu Trencavel, a także w okresie krucjat schronieniem albigensów (pokonanych tutaj w 1209 r. przez Szymona Monforta). Gdy w 1247 r. Carcasonne przeszło pod Koronę francuską, zyskało dodatkowe wewnętrzne mury obronne. W okresie wojny stuletniej z Anglią potężna twierdza oparła się w 1355 r. wojskom wybitnego stratega i dowódcy Edwarda Woodstocka, słynnego w legendzie i literaturze Czarnego Księcia”.
Region Roussillon
Będąc na stacji kolejowej w mieście Perpignan, należy zachowywać się stosownie do okoliczności, jest to bowiem „kosmiczne centrum wszechświata” – tak orzekł Salvador Dalí, który wykonał dekoracje wnętrza budynku dworca. A że nic się tu nie dzieje, poza tym, że przyjeżdżają i odjeżdżają pociągi, a ludzie mówią po francusku i katalońsku, bo jest Perpignan stolicą Roussillon, regionu niegdyś należącego do Katalonii, dobrze będzie pójść sobie stąd do centrum miasta. W niedzielę rano na place de la Loge Katalończycy tańczą sardanę, symbolizującą przyjaźń i jedność katalońską. Drugi symbol katalońskiej jedności najlepiej widać z wieży ceglanej bramy obronnej Le Castilles – pirenejski szczyt Canigou (2784 m n.p.m.). Muzeum Katalońskiej Sztuki i Tradycji (w wieży) prezentuje wyposażenie kuchni katalońskiej i ubiory ludowe. Gotycki Pałac Królów Majorki (z 1276 r.) sąsiaduje z potężną cytadelą, zbudowaną przez słynnego architekta Ludwika XIV, Sebastiana Vaubana. Dumne Perpignan było też stolicą Królestwa Majorki w XIII w. Ok. 12 km za miastem ciągną się kilometrami śródziemnomorskie plaże i miejscowości wakacyjne, m.in. najbardziej modne i ludne Canet-en-Roussillon i Saint-Cyprien.
Do granicy z Hiszpanią dobiega 25-kilometrowe Cynobrowe Wybrzeże (Côte Vermeille), z pięknymi skalistymi cyplami i malowniczymi zatoczkami. Miasteczko Collioure, z fortyfikacjami Vaubana, rozsławili artyści, głównie malarze spod znaku fowizmu, m.in. H. Matisse. Turyści wędrują sobie Szlakiem Fowizmu (Le Chemin du Fauvisme), oglądając na planszach reprodukcje dzieł.
Zofia Siewak-Sojka
Brak produktów odpowiadających zapytaniu.