Jadę na Bali i Lombok
BALI
(pow. 5632, km² , ludność ok. 3,6 mln), indonezyjska wyspa w archipelagu Małych Wysp Sundajskich, ze stolicą Denpasar. Ludność: Balijczycy (89%), reszta Jawajczycy. Języki: balijski, jawajski, urzędowy indonezyjski. Religie: hinduizm balijski zwany Religią Świętej Wody – 93,18%, islam – 4,79%, chrześcijaństwo – 1,3%, buddyzm – 0,64%).
LOMBOK
(pow. 5435 km², ludność 3,2 mln) od Bali oddzielona cieśniną dł. 35 km; ok. 30% ludności wyznaje Watu Telu (islam połączony z animizmem), reszta hinduizm balijski i islam ortodoksyjny.
Kiedy jechać?
Cały rok jest ciepło; pora sucha od maja do września, najwyższe temperatury od lutego do końca marca.
Potrawy, smakołyki, napoje
ziołowe pasty do różnych potraw z imbirem, kurkumą, korianderem, kardamonem, trawą cytrynową, goździkami, liśćmi laurowymi, cukrem palmowym, orzeszkami kemiri, i chili i owocami tamaryndowca, mie goreng (smażony makaron), nasi goreng (smażony ryż), tempe (chleb pieczony z sosem sojowym), ayam goreng (pieczony kurczak), ayam taliwang (grilowane pisklęta z ostrym sosem chili, potrawa z Lomboku), pelecing kangkung (szpinak z kiełkami sojowymi, chili i sosem pomidorowym), krupuk (chipsy z mielonych krabów), babi guling (pieczone prosię nadziewane pastą z ziół); cap cay (warzywa duszone w sosie sojowym), mie bakso (zupa z mięsnymi kuleczkami z makaronem); bubuh injin (budyń z czarnego kleistego ryżu), pisang goreng (banany w cieście); kelapa muda (świeże mleczko kokosowe), arak (wódka ryżowa), brem (wódka z soku arengi), tuak (sfermentowany sok z palmy arekowej).
Wyjątkowe zakupy
jarmarki rękodzieła artystycznego, sklepy jubilerskie, magiczne tkaniny (geringsing) i rzemiosło artystyczne w miastach Bali, nocny targ Pasam Malam Kereneng w stolicy Denpasar, Indonesian Textile Art Center i Ubud Market w mieście artystów Ubud; na wyspie Lombok: czarne perły w Lombok Pearl Collection na Lombok; Asmara Arshop w Senggigi.
Turystyczny „kwiat z ogrodów snu”
„Kwiat z ogrodów snu” (J. Chociłowski) odkryły „dzieci-kwiaty” w latach 60. XX w. Niezadługo białe plaże Kuty zapełniły się hotelami i resortami wakacyjnymi, najpierw w samej miejscowości Kuta, obok pałacu książąt, potem wzdłuż wybrzeża. Obecnie jest to najbardziej gwarny ośrodek turystyczny z mnóstwem barów, klubów (Hu’u Bar, Bacio, Ku De Ta, Paparazzi, Kama Sutra), salonów gier, dyskotek i ogromym parkiem wodnym. Najbardziej ekskluzywne resorty powstały w Legian i Seminyaku (ze słynną „ulicą jedzenia”, Jalan Jaksmana). W tym samym czasie król Bulelengu, Panja Tisna, przerobił swój pałac na hotel i zaczęła rozbudowywać się Lovina, zajmując 8-kilometrowe plaże z czarnym piaskiem wulkanicznym. Inne uczęszczane resorty to ogromna Nusa Dua z bazami surfingowymi i ośrodek Candidasa z bungalowami nawiązującymi do architektury balijskiej. Resorty hotelowe i biura turystyczne proponują zdrowotne i upiększające zabiegi w licznych spa (usytuowanych np. w dżungli), wiele rozrywek, m.in. safari łodzią podwodną do barwnych raf koralowych, przejażdżki na koniach wzdłuż plaży i ścieżkami pośród pól ryżowych, kitesurfing, loty balonem nad wyspą, loty ze spadochronem za motorówką, spływy pontonami po rzekach, spacery po dnie morskim w specjalnym przeźroczystym kasku, skoki na bungee. Organizowane są wycieczki do Parku Motyli (koło Denpasar), Parku Ptaków (koło Gyanjar, ponad 250 gatunków), Ogrodu Orchidei (w Sanura).
Ubud – miasto artystów
W VIII w. przypłynął z Jawy na Bali ze swymi uczniami świątobliwy mnich Rsi Markendya. Ujrzawszy w rozwidleniu rzek Gunung Lebah (małą górę), zbudował na niej świątynię i już przy niej pozostał. Rosnące w dolinie zioła zdrowie przywracały, a i wody w strumieniach też zbawienne były dla zdrożonych pielgrzymów, przybywających do Pura Gunung Lebah. Wielu z nich chaty zbudowało, aż wyrosła osada i nazwano ją Ubud (lekarstwo). Od XVIII w. ród Sukawati panował na tych ziemiach i Ubud było królewską stolicą. Wielki balijski artysta, architekt i rzeźbiarz I Gusti Nyoman Lempad (zmarł w 1976 r.), który żył 116 lat, wznosił dla władców (cokorda) królestwa Ubud pałace (pawilony w Puri Saren Agung) i świątynie i zdobił je kamiennymi posągami. Jego dziełem jest Lotosowy Tron w otoczonej ogrodem Pura Saraswati, świątyni hinduistycznej bogini sztuk i nauk. Cokorda IV Gede Raka Sukawati (pan. 1919–1931; zmarł 1979) i jego brat Cokorda V Gede Agung Kuawati (pan.1931–1950; zmarł 1978) wspierali balijskich artystów i rzemieślników, zaprosili na swój dwór również twórców europejskich. W 1927 r. osiedlił się w Ubud urodzony w Rosji niemiecki malarz prymitywista i muzyk Walter Spice, dwa lata później holenderski malarz Rudolf Bonnet, następnie przybył z Jawy drugi holenderski artysta, Arie Smit. W 1935 r. austriacka pisarka i znana harfistka Vicki Baum, której książki niemieccy naziści w 1933 r. palili na stosach, w powieści Miłość i śmierć na wyspie Bali przedstawiła tragiczne wydarzenia z 1906 r. w Denpasar, kiedy to książęta z rodów Badung i Tabanan popełnili zbiorowe rytualne samobójstwo (puputan) po zajęciu przez Holendrów ich państa Badung.
Królewscy bracia, Gede Agung i Gede Raka, oraz malarze Spice i Bonnet założyli Muzeum Puri Lukisan, działające do dziś. Świat dowiedział się o Bali, wkrótce artystyczna wyspa stała się modnym miejscem wakacji. Bywali tu m.in. H.G. Wells i Ch. Chaplin. O życiu i twórczości I Gusti Nyoman Lempada, który zostawił też serię malowideł ze scenami z balijskiej mitologii, J. Darling i L. Blair nakręcili film Lempad of Bali ze słynną sceną z obrzędu kremacji tego artysty.
Ubud, kulturalna stolica Bali, wchłonęła dawne osady Campuan, Penestanan, Padangtegal, Peliatan, Pengosekan. Przy 16-kilometrowej ulicy cisną się pracownie malarzy i rzeźbiarzy (maski, kamienne i drewniane rzeźby bóstw balijskich, malowidła), galerie, butiki, sklepy z pamiątkami, sklepy jubilerskie, liczne kawiarnie, bary i restauracje.
Na dziedzińcach przy galeriach i muzeach, np. Adis Art, ARMA (Agung Rai Museum of Art), Neka Art Museum (muzeum współczesnej sztuki balijskiej i artystów europejskich tworzących na Bali) odbywają się rytualne tańce balijskie i koncerty gamelanu (zespół muzyków grających na tradycyjnych balijskich instrumentach). Muzea prowadzą warsztaty rzeźby i malarstwa, kursy tańca i szkoły ziołolecznictwa.
Pierwszy hotel powstał w latach 30. XX w. w części kompleksu królewskiego pałacu, Puri Saren Agung, usytuowanego w pobliżu świętego Małpiego Gaju, gdzie mieszka ponad 300 psotnych makaków. Spoza drzew wyglądają omszałe ogromne kamienne smoki z Komodo i rzeźby demonów. Jedna z trzech świątyń, najmniejsza, służy do ceremonii kremacji. Pura Dalem Agung (Wielka Świątynia Śmierci) jest poświęcona bogini śmierci Durdze, przy trzeciej są Święte Źródła – obudowane wielkie baseny z wodą tryskającą z brzuchów posągów. Do świątyń prowadzą kamienne schody z posągami przerażających demonów (np. pożerających dzieci). Posągi te strzegą świątyń przed prawdziwymi złymi duchami.
Z Ubud organizowane są wycieczki do najciekawszych miejsc w okolicy, m.in. spacery po dróżkach na tarasach pól ryżowych (w wiosce Tegalalang). Turyści zwiedzają m.in. Ogród Botaniczny i Zoo (ok. 350 gatunków zwierząt, w tym lwy i tygrysy) i Elephant Safari Park (przejażdżki na słoniach, spektakle z tresurą) w części dżungli i ogrodu botanicznego. W Puri Pejeng (3 km z Ubud) mieszkają potomkowie władców księstwa Pejeng; w tym pałacu można zwiedzić fabrykę batiku. Pura Penataran Sasih, jedna z sześciu najważniejszych świątyń na Bali, posiada słynny Księżyc z Bali – największy na świecie bęben z brązu (II–I w. p.n.e.), zdobiony świętymi rytami. Powiadają wierni, że spadł z niebios do świątyni. Koło świętego źródła Yeh Pulu (2 km z Ubud) w wzdłuż strumienia na dł. 30 m widać kamienne reliewy z XIV w. Święte jezioro przy sanktuarium Tirtha Empul z X w., w Tampak Siring, stworzył Indra. Kobiety i mężczyźni w osobnych basenach dokonują rytualnych obmyć. Zwraca uwagę wielki wizerunek Garudy. W pobliżu sanktuarium komunizujący Sukarno, na złość bogom, zbudował sobie okazały pałac, no i, jak wiadomo, został pozbawiony władzy.
Budzący grozę demon Kala wykrzywia się do turystów u bramy Pura Kehen (z XI w.), wznoszącej się na siedmiu tarasach, pośrodku pól ryżowych w Bangli. Przy świątyni działa Sasana Budaya Art Center; odbywają się tradycyjne tańce, gra orkiestra gamelan. Do Goa Gajah (Jaskini Słoni) wchodzi się pod rozwartą paszczą demona. Nazwa pochodzi od posągu słonicy z XI w.; miejsce to było związane z kultem Brahmy, Wisznu i Śiwy, reprezentowanych przez rzeźby trzech świętych lingamów. W jaskini od VIII w. żyli mnisi buddyjscy i hinduistyczni. Przed Goa Gajah są obudowane święte źródła z wodą wytryskującą z brzuchów posągów.
Denpasar
Stolica wyspy Denpasar (Nowy Rynek) była niegdyś siedzibą księstwa Badung; tutaj książęta rodu Badung i Tabanan popełnili zbiorowe dobrowolne rytualne samobójstwo (1906/5 ) na znak sprzeciwu po zajęciu przez Holendrów królestwa Badung. Ostatni władca kazał podpalić pałac, po czym wyszedł naprzeciw Holendrów i wbił sobie sztylet w serce, następnie uczynili to wierni dworowi arystokraci. Samobójstwo (puputan) upamiętnia pomnik strażnika czterech stron świata, Bhara Guru, na placu Puputan. Została wtedy zniszczona świątynia poświęcona najwyższemu bogu Sanghyang Widhi (obecnie odbudowana).
W Art Center (sztuka balijska) od połowy czerwca do końca lipca odbywa się Art Festival (warsztaty artystyczne i przedstawienia w parku na scenie pośród stawów).
Bali Museum (przy placu Puputan), zbudowane w latach 30. XX w. przez Holendrów, prezentuje sztukę i kulturę balijską od czasów prehistorycznych do początku XX w. Budynek muzeum łączy elementy balijskiego pałacu (puri) i świątyni (pura).
Chrześcijańskich wiernych reprezentuje kościół św. Józefa, w stylu europejsko-balijskim; anioły są ubrane w sarongi.
LOMBOK
Wyspa Lombok, oddzielona od Bali cieśniną długości 35 km, ma też swoją Kutę, z białymi plażami i resortami hotelowymi. W pobliżu można zwiedzić wioski Sasaków, z tradycyjnymi domostwami na palach, z ogromnymi spichlerzami na ryż, nad mieszkaniami. Lud ten wyznaje religię Wetu Telu – islam z elementami animizmu. Głównym miejscem kultu jest Batu Layar: grobowiec dziewięciu świątobliwych mężów, którzy krzewili islam w Indonezji. Na przełomie lutego i marca Sasakowie obchodzą święto Bayu Nyale: przy świetle księżyca wyszukują na plażach robaki nyale, (są to przemienione włosy księżniczki, która rzuciła się w morze, żeby zapobiec walce rywali), pieką je i zjadają. Podczas tego święta młodzi ludzie szukają przyszłych współmałżonków.
Połowę wyspy zajmuje masyw wulkaniczny Rinjani (najwyższy stożek ma 3726 m n.p.m.). W kraterze biją lecznicze gorące źródła w pobliżu świętego – dla wyznawców hinduizmu balijskiego i wiernych Wetu Telu – jeziora w kształcie półksiężyca.
W Suranadi, koło głównego miasta Narmada, zachwyca kompleks Pura Suranadi, świątyń wyznawców hinduizmu balijskiego, powstałych w XVI w. w okresie działalności świątobliwego mnicha Nirarthy. W źródle żyją święte węgorze, którym wierni przynoszą gotowane jajka. Na otoczonych rafami koralowymi trzech przybrzeżnych wysepkach (gili) także rozwinęła się turystyka: Gili Meno (zwiedzanie rezerwatu ptaków), Gili Air (restauracje, ośrodki sportów wodnych, hotele w stylu tradycyjnych domów z bambusa), Gili Trawangan (restauracje, bary, hotele). Na wyspach głównym środkiem komunikacji są zaprzęgi konne (cidomos).
Zofia Siewak-Sojka
Brak produktów odpowiadających zapytaniu.