Jadę do Boliwii!
BOLIWIA
Kraj jest śródlądowy, niezbyt bogaty, panują tu trudne warunki geograficzne i przyrodnicze. Jego nazwa pochodzi od nazwiska Simona Bolivara, przywódcy ruchu dążącego do uzyskania niepodległości od Peru w 1825 r. Współcześni mieszkańcy w większości mają swe korzenie wśród Indian Keczua, Ajmara, Chiquitos, Guarani. Największym ośrodkiem miejskim jest aglomeracja La Paz i El Alto (ok. 2 mln).
Powierzchnia: 1 099 000 km2
Liczba ludności: ok. 10 000 000
Stolica: Sucre (stolica konstytucyjna) i La Paz (siedziba rządu i parlamentu)
Podział administracyjny: 9 departamentów i 94 prowincje
Język urzędowy: hiszpański, keczua, ajmara
Waluta: boliviano
Kiedy jechać
Na zachodzie górują trzy pasma Andów – Kordyliera Zachodnia, Środkowa i Wschodnia. Dwa pierwsze rozdziela Altiplano (3000–5500 m n.p.m.). Płaskowyż zajmują wielkie solniska (Salar de Uyuni), bezodpływowe jeziora Titicaca i Poopó, pustynie i półpustynie, stożki wulkaniczne, gejzery i wulkany błotne. W Kordylierze Zachodniej wznosi się najwyższy szczyt kraju – Sajama (6542 m n.p.m.). W kierunku wschodnim teren opada i przechodzi w rozległą Nizinę Boliwijską, podzieloną na Gran Chaco i Nizinę Amazonki. Największe rzeki Boliwii: Mamoré, Beni i Guaporé.
Klimat zmienia się od kontynentalnego suchego z niewielkimi opadami (ok. 600 mm) w górach, kontynentalny wilgotny na przedgórzu (1500–2000 mm), aż do podrównikowego na nizinach (2000–3000 mm). W Andach roślinność ma charakter półpustynny (puna, jalca), na nizinach królują sawanny (mokre sawanny z dużą ilością drzew rosnących wzdłuż koryt rzecznych określa się mianem pampy) i chaco. Nizinę Boliwijską porastają lasy równikowe. Najbardziej stabilna pogoda panuje zimą (czerwiec–wrzesień) – temperatury są przyjemne (chociaż noce bywają chłodne), a opady niewielkie. To doskonały czas na zwiedzanie kraju. Wielu turystów odwiedza Boliwię także w okresach: lipiec–sierpień i styczeń–luty. Są to najczęściej uczestnicy dłuższych wycieczek po sąsiednich krajach.
W Boliwii nie ma polskiej placówki dyplomatycznej. Przed wyjazdem koniecznie trzeba się zaszczepić przeciwko dendze, malarii i żółtej febrze (szczególnie gdy wycieczka przewiduje wilgotne lasy równikowe), WZW typu A i B, tężcowi, błonicy i durowi brzusznemu.
Aktywny wypoczynek
Boliwia to kraj dla ludzi poszukujących wyjątkowych atrakcji. Miłośnicy wspinaczki wysokogórskiej poczują się tu jak w raju – ośnieżone szczyty wznoszą się na 5000–6000 m n.p.m. Ciekawe szczyty są w górach Apolobamba, ale najbardziej kusi Sajama, najwyższe wzniesienie kraju (najlepiej wybrać się tu w czerwcu–sierpniu). W pobliżu znajdują się gorące źródła, gdzie można odpocząć po trudach wspinaczki. Sajama wznosi się w parku narodowym, płaska kotlina poniżej wulkanu to także dobre miejsce dla piechurów. Ciekawa jest trasa do Gruta San Pedro – zamieszkiwanej przez nietoperze jaskini z jeziorem w środku. Interesujące miejsca do trekkingu oferuje Cordillera Apolobamba, gdzie szlaki są mało uczęszczane i prowadzą dawnymi indiańskimi ścieżkami wśród dziewiczej przyrody. Podczas wędrówek boliwijską pampą można podziwiać wiele ptaków wodnych i brodzących. Wycieczka z przewodnikiem umożliwia spotkanie z anakondą. Podróż na pampę jest ekscytująca – rzekę pełną krokodyli i piranii przepływa się płytkim czółnem. Wiele atrakcji zapewni też trekking przez amazońską selwę. Wilgotną dżunglę zamieszkują pancerniki i pumy. W miesiącach z większymi opadami (od grudnia; podczas boliwijskiego lata i jesieni) kraj odwiedzają pasjonaci raftingu. Największą atrakcją dla miłośników dwóch kółek jest zjazd Drogą Śmierci. W niektórych miastach można wypożyczyć rower, ale nie jest to popularny środek lokomocji.
Atrakcje turystyczne Boliwii
Misje jezuickie Chiquitos
W latach 1696–1760 w pobliżu Santa Cruz zakon jezuicki założył 10 osiedli misyjnych, do których hiszpańskie władze kolonialne przymusowo przesiedlały Indian Chiquitos, którzy zajmowali się tam uprawą roli. Dobrze zachowały się misje San Francisco Javier, Santa Ana, San Miguel, San Rafael, San José i Concepción z ciekawymi kościołami, zachowującymi w swej architekturze lokalne tradycje budowlane. W 1990 r. misje objęto ochroną UNESCO.
Potosí
Położone na wysokości ok. 4000 m n.p.m. u podnóża Andów miasto powstało w połowie XVI w. podczas boliwijskiej gorączki złota (a dokładniej srebra), którego pokłady odkryto w tej okolicy. Zbudowano liczne kopalnie, huty i mennice, w których do niewolniczej pracy wykorzystywano miejscowych Indian. Pokłady złota i srebra dość szybko wyczerpały się z powodu rabunkowej gospodarki, a podupadające miasto ratowało się wydobyciem cyny. Zachowane pozostałości kopalni otoczono ochroną międzynarodową, wpisując Potosí na listę zabytków UNESCO.
Fort Samaipata
Kolejny zabytek na liście obiektów chronionych przez UNESCO – El Fuerte de Samaipata – powstał na skalnym wzgórzu na wysokości 2000 m n.p.m. już w III w. n.e. W XIV w. Inkowie utworzyli w tym miejscu centrum religijne, a hiszpańscy konkwistadorzy rozbudowali fortyfikacje. W dolnej części umocnień widać wyryte podobizny węży i dzikich kotów. W pobliżu zachowały się także fragmenty zabudowań mieszkalnych i administracyjnych.
Sucre
Na wysokości 2700 m n.p.m. u podnóża Kordyliery Centralnej pierwszą osadę założyli Indianie. Od połowy XVI w. pozostawało w rękach Hiszpanów, nosząc nazwę Ciudad de la Plata Noevo Toledo. W 1642 r. otwarto tu jeden z pierwszych uniwersytetów w Ameryce Południowej. Od 1839 r. ośrodek jest konstytucyjną stolicą Boliwii i nosi nazwę Sucre na cześć pierwszego prezydenta kraju. Ze względu na cenne zabytki (katedra, klasztory, kościoły, piękne budowle) miasto wpisano listę UNESCO. W pobliżu stolicy na wapiennym klifie odkryto kilka tysięcy śladów dinozaurów z okresu kredy. Działa tu rezerwat paleontologiczny.
Titicaca
Na Altiplano, na wysokości 3812 m n.p.m., granicy Boliwii i Peru rozciąga się jezioro Titicaca. Ogromny (8372 km2) akwen zajmuje kilkanaście naturalnych wysp i sztucznych wysp zbudowanych z grubej warstwy trzciny, na których założyli swe osady Indianie Uros. Isla del Sol uznawana jest za kolebkę cywilizacji inkaskiej. Na wyspie zachowały się obiekty z okresu inkaskiego. Do najcenniejszych należy kompleks Chincana z legendarną skałą stworzenia. Muzeum w Challapampa prezentuje przedmioty (czasami złote) znalezione podczas wykopalisk. Centrum regionu jest Copacabana, słynąca z pielgrzymek do niedużej figury Matki Boskiej Opiekunki Jeziora w miejscowym kościele.
Tiwanaku
W pobliżu jeziora Titicaca warto odwiedzić dobrze zachowany ośrodek przedinkaskiej kultury andyjskiej, wpisany na listę UNESCO. Ruiny pozostałe po osadzie plemienia Tiwanaku z VI w. pn.e. odkryli hiszpańscy konkwistadorzy. Okres prosperity ośrodka określa się na III–VIII w., a w kolejnych wiekach Tiwanaku opanowali całe Andy. Za najstarsze znaleziska uważa się ceramikę, często ciekawie zdobioną (kocie głowy, rysunki budynków, różne ornamenty), odnalezioną w okrągłych grobach. Z czasów rozkwitu zachowały się monumentalne budowle, pozostałości świątyń, wspaniała Brama Słońca, imponujące posągi i wiele innych zabytków.
Salar de Uyuni
W południowej części Altiplano na miejscu starego słonego jeziora powstała największa na świecie solna pustynia i solniska. Centrum tego terenu jest miejscowość Uyuni, gdzie można zamieszkać w solnym hotelu (z soli są nawet meble), zwiedzić muzeum starych parowozów i odkrywkową kopalnię soli. Na słonym jeziorze warta odwiedzin jest Isla de Pescado z ogromnymi kaktusami. Niektóre z nich rosną od tysiąca lat i mają ponad 12 m wysokości. W przybrzeżnych lagunach żyje wiele gatunków ptaków wodnych.
Lokalne przysmaki
Miejscowa kuchnia jest pikantna i kaloryczna, dostosowana do wysokogórskiego klimatu. Podstawą posiłków są ziemniaki (uprawia się kilkadziesiąt odmian o różnym smaku, barwie i wielkości), kukurydza i fasola. Z mleka wyrabia się masło, jogurty, sery, twarogi. Boliwijczycy jedzą sporo owoców, szczególnie tropikalnych, uprawianych na nizinach. Należą do nich m.in.: banany, mango, odmiany cytrusów, kokosy, papaja, tuna (gruszka kaktusowa), kaki, karambola. Często podaje się je w formie sałatek z miodem, orzechami, jogurtem, galaretką lub lodami. Zmiksowane z mlekiem albo jogurtem znane są jako licuado (koktajl). Typowymi boliwijskimi zupami są: chairo, bulion gotowany na jagnięcinie lub baraninie, podawany z chuños (suszone ziemniaki) i gotowanymi warzywami; sopa de mani (zupa z orzeszków ziemnych); sopa de lentejas (z soczewicy); sopa de fideos (rosół z makaronem). Mięsa jada się dużo: głównie wołowego, wieprzowego, baraniego, jagnięcego i drobiowego. Popularny jest kurczak (pollo) przyrządzany na wiele sposobów, najczęściej podawany z ryżem i ziemniakami. Sajta – to nazwa popularnej potrawki z kurczaka w ostrym sosie z papryki. Do tradycyjnych boliwijskich dań mięsnych należą: tripas (gotowane i smażone flaki); antiquchos (grillowane serca wołowe z dodatkiem ziemniaków); lapping (stek wieprzowy z bobem i chochlo – białą kukurydza o dużych ziarnach); pique (frytki z parówką, smażonym mięsem, cebulą, papryką i gotowanym na twardo jajkiem). Interesujący smak ma charque de llama, czyli smażone suszone mięso lamy z dodatkiem kukurydzy. Zaskakującym dla Europejczyka daniem jest pieczona świnka morska. Z ryb najsmaczniejsze są pstrągi (trucha) z jeziora Titicaca, i rzeczna surubi. Najczęściej pija się kawę lub herbatę, a do śniadania gęsty napój api z kukurydzy i cynamonu. W górach popularny jest mate de coca – wywar z liści koki, który łagodzi objawy choroby wysokościowej. Najpopularniejszym trunkiem jest chicha. Tradycyjnie wytwarzano go z przeżutego i poddanego kilkudniowej fermentacji manioku. Obecnie produkuje się go z białej lub czerwonej kukurydzy.
Boliwijskie ciekawostki
1. Boliwijczyków o indiańskich korzeniach łatwo rozpoznać po nakryciu głowy – zarówno mężczyźni, jak i kobiety noszą meloniki. W zależności od regionu różnią się one barwą. W przypadku pań sposób jego noszenia wiele mówi o stanie cywilnym właścicielki. Panny zakładają go na bok, a mężatki na czubek głowy.
2. Indianki chodzą w bawełnianych lub wełnianych pollerach. Te barwne spódnice, noszone przez kobiety na hiszpańskiej wsi, kolonizatorzy narzucili Boliwijkom. Współcześnie noszona pollera jest powodem do dumy i informuje o indiańskich korzeniach posiadaczki.
3. W Boliwii zauważalne są skutki El Niño, wywołującego wzrost temperatury wody na powierzchni Pacyfiku, a w efekcie odwrócenie prądów morskich. Z tego powodu w Andach występują intensywne opady, często powodujące osuwiska i lawiny błotne.
4. W kraju jest 7 parków narodowych. W wilgotnych lasach równikowych żyją jaguary, pumy, kapibary, tapiry, kilka gatunków małp i kajmany.
5. W pobliżu Sajamy rośnie las, uznawany za najwyżej położony na świecie. 6. Powstałą w latach 30. XX w. 80-kilometrową szosę z przełęczy La Cumbre (4650 m n.p.m.) powyżej La Paz do Coroico (1200 m n.p.m.) nazwano El Camino de la Muerte (Droga Śmierci) i uznano za najbardziej niebezpieczną drogę na świecie. Początkowo prowadziła jednym brukowanym pasem na skraju stromych zboczy, nad głębokimi przepaściami, bez żadnych zabezpieczeń. W 2006 r. przebudowano szosę, czyniąc ją odrobinę bezpieczniejszą. Wielką atrakcją jest przejazd tą drogą na rowerach.
7. La Paz jest najwyżej położoną stolicą na świecie.
8. Zamaskowani młodzi ludzie na ulicach La Paz to nie antyterroryści lub chuligani, tylko pucybuci.
9. Boliwia jest krajem katolickim, a święta kościelne są obchodzone hucznie, często z dużą ilością alkoholu. Podejście do religii jest w Boliwii dość specyficzne.
10. Potosí (3967 m n.p.m.) jest najwyżej położonym miastem na świecie. Dzięki swej historii zostało wspomniane w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Jana Potockiego. 11. Nazwa jeziora Titicaca związana jest prawdopodobnie z jego kształtem i w języku keczua oznacza pumę polującą na królika.
12. Mieszkający na trzcinowych wyspach na jeziorze Titicaca Indianie Uros energię pozyskują z… baterii słonecznych.
13. Nieodłączną częścią boliwijskiej kultury jest koka, święta roślina Indian. W górach pija się wywar z liści koki, żuje świeże liście. Uprawa jest legalna, podobnie jak sprzedaż i wyrób produktów spożywczych z koki.
14. W każdej kuchni znajduje się piedra (kamień). To niezwykle przydatne i proste narzędzie: można nim zabić rybę, rozbić mięso na kotlety, rozdrobnić przyprawy itd.
Jolanta Bąk
Brak produktów odpowiadających zapytaniu.